Κατανόηση της σημασίας των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (Α.Ξ.Ε.)

3.1.1 Τι σημαίνει Άμεση Ξένη επένδυση (Α.Ξ.Ε.) ;

Για να κατανοήσουμε την έννοια των Άμεσων ξένων Επενδύσεων (A.Ξ.Ε.), είναι σημαντικό να αναλύσουμε την σημασία διαφόρων σχετικών εννοιών.

Με τον όρο «Επένδυση», εννοούμε τη χρήση πόρων (χρηματοδοτικών/ τεχνολογικών /ανθρώπινων) για να παράγουμε αξία σε όρους προϊόντων/υπηρεσιών. Για το λόγο αυτό μπορούμε να  επισημάνουμε τις παρακάτω πηγές:

• Οικονομικές: αναφέρονται στα χρήματα που χρησιμοποιούνται για να υλοποιηθεί η επένδυση.
• Τεχνολογικές: αναφέρονται στην τεχνολογία που μπορεί να διαθέτει κάποιος προκειμένου να υποστηρίξει την διαδικασία του να προσθέτει αξία σε προϊόντα και υπηρεσίες.
• Ανθρώπινους πόρους: είναι εκείνος ο παράγοντας που διαφοροποιεί την διαδικασία προστιθέμενης αξίας. Αυτό σημαίνει ότι ενεργοποιούμε τις ικανότητες που διαφοροποιούν κάποιους ανθρώπους στην ανάπτυξη καινοτομίας, δημιουργικότητας και την ικανότητα να είναι αποδοτικοί σε ένα περιβάλλον με αυξανόμενη τάση παγκοσμιοποίησης.

«Άμεση», σημαίνει την πραγματοποίηση μεταφοράς χρημάτων, π.χ. μια επένδυση που γίνεται σε ξένη χώρα.

Παρόλα αυτά θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό τα παρακάτω:

• Το κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον είναι διαφορετικό από την χώρα προέλευσης, και οι κανόνες και τα standards που διέπουν τις βιομηχανικές/εμπορικές/εργασιακές πρακτικές μπορεί να διαφέρουν.
• Η διαχείριση των διαδικασιών επενδύσεων είναι στην αρμοδιότητα κάθε χώρας υποδοχής.
• Η «επέκταση σε μια ξένη αγορά» μπορεί να συνδέεται με ένα πλεονέκτημα που κατέχει ο επενδυτής ως σημαντικό για την ανάπτυξη της επιχείρησης (πχ εμπόριο υποδημάτων) αυτό το πλεονέκτημα μπορεί να είναι η υλοποίηση σε ένα προνομιούχο οικονομικό χώρο.
• Όλο και περισσότερο αυξάνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ χωρών στο να αυξήσουν και να προσελκύσουν οικονομικούς και τεχνολογικούς πόρους.
• Οι κανόνες που ισχύουν για τον έλεγχο των επιχειρήσεων, είναι αυτοί που ισχύουν στην χώρα που φιλοξενεί τις επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτό κάθε χώρα έχει οργανισμούς που βοηθούν τις επιχειρήσεις στην διαδικασία διεθνοποίησης.

Στην Πορτογαλία π.χ. υπάρχει η AICEP (http://www.diasporalusa.pt/instituicoes/aicep-agencia-investimento-comercio-externo-portugal/)

H AICEP Πορτογαλίας είναι η Πορτογαλική Υπηρεσία για τις Επενδύσεις και το Διεθνές εμπόριο, είναι φορέας δημοσίου Δικαίου και επιχειρηματικής φύσης με σκοπό την ανάπτυξη ενός Ανταγωνιστικού Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος που συμβάλει στην διεθνοποίηση της Πορτογαλικής οικονομίας.

Στην Πολωνία, υπάρχει η Πολωνική Υπηρεσία Επενδύσεων και Εμπορίου (PAIH) το οποίο υποστηρίζει τόσο την εξαγωγική προσπάθεια των Πολωνικών επιχειρήσεων όσο και την προσέλκυση προς την Πολωνία Α.Ξ.Ε.(https://www.paih.gov.pl)

Στην Ιταλία, υπάρχει η L’ICE-Agenzia per la promozione all’estero e l’internazionalizzazione delle imprese Ιtaliane, μία κυβερνητική υπηρεσία που υποστηρίζει την ανάπτυξη των ιταλικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό και προωθεί την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Ιταλία. (https://www.ice.it/it/chi-siamo).

Στην Ελλάδα, ο οργανισμός που προωθεί το Διεθνές Εμπόριο, είναι ο «Enterprise Greece». Σχεδιάστηκε για να προωθεί και να υποστηρίζει σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες και να φέρνει σε επαφή την διεθνή επιχειρηματική κοινότητα με πρώτης ποιότητας τελικά εξαγώγιμα προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονται στην Ελλάδα. (www.enterprisegreece.gov.gr)

Στην Ισπανία υπάρχουν οι ακόλουθες υπηρεσίες:

Η ICEX είναι μία εθνική δημόσια υπηρεσία, της οποίας αποστολή είναι να προωθεί τη Διεθνοποίηση των Ισπανικών εταιρειών και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. (https://www.icex.es/icex/es/index.html.)

Στην επαρχία της Καταλονίας υπάρχει η ACCIO μία υπηρεσία που ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Αυτή η υπηρεσία, προσφέρει διαφορετικά είδη υπηρεσιών σε επιχειρήσεις που προσπαθούν να διεθνοποιηθούν μέσα από διαφορετικά όργανα. Διαθέτουν πολυάριθμα γραφεία υποστήριξης σε διάφορες χώρες και μπορούν να προωθούν απευθείας επαφές με τοπικούς παράγοντες και εταιρείες, να υποστηρίζουν τον σχεδιασμό και την προετοιμασία της στρατηγικής διεθνοποίησης της Ισπανικής Οικονομίας και να δίνουν χρηματοδοτήσεις για εξαγωγές. (http://www.accio.gencat.cat/ca/serveis/internacionalitzacio/)

Επίσης υπάρχει η Fondo para la Internacionalización, της οποίας σκοπός είναι να προωθήσει τις εξαγωγικές δραστηριότητες των Ισπανικών επιχειρήσεων καθώς και τις A.Ξ.Ε. της Ισπανίας στο εξωτερικό, χρηματοδοτώντας δράσεις και σχέδια με ειδικό ενδιαφέρον για την στρατηγική διεθνοποίησης της Ισπανικής Οικονομίας. Επίσης χρηματοδοτεί την Τεχνική Βοήθεια που αυτές οι ενέργειες και τα σχέδια απαιτούν για εξαγωγές σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες αγορές. http://www.accio.gencat.cat/ca/serveis/internacionalitzacio/ Γενικά, η χρηματοδότηση δίνεται κυρίως με την μορφή δανείων, πιστώσεις και πιστωτικές γραμμές ενώ μη επανακτόμενα κεφάλαια, τεχνική βοήθεια και συμβουλευτικές υπηρεσίες μπορεί να δοθούν σε επιχειρήσεις καθώς και σε σχέδια και δράσεις όπου αυτό απαιτείται. https://www.ico.es/web/ico/fondo-para-la-internacionalizacion-de-la-empresa

Στην Ιρλανδία, το   Enterprise Ireland είναι ο κυβερνητικός Οργανισμός που είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη των Ιρλανδικών επιχειρήσεων στις ξένες αγορές. https://www.enterprise-ireland.com/en/ Παράλληλα η Irish Development Authority (IDA), είναι ο Ιρλανδικός ήμι-κρατικός φορέας που προωθεί τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στην Ιρλανδία μέσα από ένα πλήθος υπηρεσιών. Έχουν εταίρους δυνητικούς και πραγματικούς επενδυτές και τους βοηθούν στο να ιδρύσουν και να επεκτείνουν τις δράσεις τους στην Ιρλανδία. https://www.idaireland.com/

Ο όρος «Ξένες» αφορά την μετακίνηση επενδυτών μιας συγκεκριμένης Εθνικότητας σε άλλη χώρα.

Για τον λόγο αυτό οι Άμεσες Ξένες επενδύσεις, είναι επενδύσεις από έναν οργανισμό μιας χώρας σε επιχείρηση η εταιρεία μιας άλλης χώρας με σκοπό τη δημιουργία «διαρκούς συμφέροντος».

Η δημιουργία «διαρκούς συμφέροντος» διαφοροποιεί τις Α.Ξ.Ε. από τις επενδύσεις ξένου πορτοφολίου, όπου οι επενδυτές παθητικά διακρατούν χρεόγραφα προερχόμενα από άλλη χώρα. Μία ξένη άμεση επένδυση μπορεί να πραγματοποιηθεί με την απόκτηση διαρκούς συμφέροντος η με την επέκταση της δραστηριοποίησης σε μια ξένη χώρα. Μία επένδυση σε ξένη επιχείρηση, θεωρείται  Α.Ξ.Ε. εάν καθιδρύει  διαρκές συμφέρον. Διαρκές συμφέρον καθιδρύεται αν η εταιρεία αποκτά τουλάχιστον 10 % δικαιωμάτων ψήφου της ξένης εταιρείας. Η διαδικασία των Α.Ξ.Ε. βασίζεται επίσης στην ιδέα ότι κάθε επιχείρηση πρέπει να είναι ανταγωνιστική και να συνεισφέρει στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας της ξένης χώρας η πολιτείας. Σε αυτή την διαδικασία η βασική πρόκληση είναι η αύξηση προστιθέμενης αξίας.

Οι βασικοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα για μία ΜΜΕ να κάνει εξαγωγές  είναι:

• Συμμετοχή σε μία ομάδα επιχειρήσεων
• Η εμπειρία σε εξαγωγές
• Να έχει μεγάλο κύκλο εργασιών
• Να έχει την φιλοδοξία να αναπτυχθεί
• Να δραστηριοποιείται στον τομέα των αγαθών
• Να πουλά αγαθά σε άλλες επιχειρήσεις η οργανισμούς
• Να είναι καινοτόμα.

Για τις χώρες που δέχονται τα προϊόντα η υπηρεσίες, οι στρατηγικές μετεγκατάστασης, βασίζονται στην υποστήριξη των ξένων επιχειρήσεων στα παρακάτω επίπεδα:

• Οικονομικό επίπεδο-υπάρχουν πρωτοβουλίες όπως απαλλαγή από φόρους στην υποστήριξη των εγκαταστάσεων που θα δημιουργηθούν
• Πρόσβαση σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα σε αυτή την χώρα, περιλαμβανομένων και Επιχειρησιακών προγραμμάτων που ενθαρρύνουν τις επενδύσεις η αφορούν υλικά αγαθά η εκπαίδευση.

3.1.2 Παράγοντες που προωθούν την επέκταση σε ξένες αγορές

Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις είναι ένας βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη της οικονομίας. Όχι μόνο για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και τις εξαγωγές, αλλά και για την προώθηση χώρας σαν ένα διεθνές, ευυπόληπτο και ελκυστικό brand. Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις θα πρέπει να προωθηθούν και να αξιολογηθούν, ειδικά σε περιπτώσεις που παράγουν πλούτο, έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και προάγουν σχετικούς τομείς επιχειρήσεων.

Οι άμεσες επενδύσεις για το κεφάλαιο των επιχειρήσεων (σύσταση εταιρειών, αυξήσεις κεφαλαίου η αγορά μετοχών)  είναι προνομιούχα οχήματα για την πραγματοποίηση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και επιτρέπουν στις χώρες στις οποίες πραγματοποιούνται, να ενσωματωθούν περισσότερο σε διεθνείς αλυσίδες αξίας σε πολλούς διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας.

Όλο και περισσότερες πολυεθνικές εταιρείες εγκαθίστανται σε πολλές χώρες (Google, Vestas, Natixis), ενώ ταυτόχρονα, υπάρχουν συγχωνεύσεις και εξαγορές που καθοδηγούνται από ένα μεγάλο αριθμό διασυνοριακών συναλλαγών.

Κάποιος θα μπορούσε να επισημάνει κίνητρα που βάζουν κάποιες χώρες στο στόχαστρο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων όπως για παράδειγμα:

• Κλίμα κοινωνικής σταθερότητας
• Προοπτική για αύξηση της παραγωγικότητας
• Ανταγωνιστικό κόστος εργασίας

Εντούτοις, θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη, ότι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις από μόνες τους δεν εγγυόνται ευημερία. Αυτό γίνεται πιο προφανές όταν αφορούν τομείς που έχουν χαμηλότερη προστιθέμενη αξία και οι επενδυτές, εγκαθίστανται σε μερικές χώρες μόνο και μόνο εξαιτίας των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων που έχουν σε όρους του κόστους εργασίας. Τα αρχικά κόστη ξεκινώντας μία A.Ξ.Ε. είναι συγκεκριμένα και αποτελούνται από ένα εφάπαξ ποσό που αφορά την αξιολόγηση των πιθανοτήτων και την κατανόηση των κανονισμών που αφορούν το  συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο.

Αυτά τα κόστη περιλαμβάνουν, τόσο το κόστος σε χρήμα όσο και σε χρόνο που συνδέονται με την επένδυση, όσο και τον κίνδυνο που συνδέεται με το project και θα πρέπει να καλυφτεί από την απόδοση που θα έχει η επένδυση. Όσο  υψηλότερος είναι ο κίνδυνος που αφορά μια επένδυση τόσο υψηλότερο είναι και το κόστος. Αυτό σημαίνει  ότι το κόστος για την πραγματοποίηση μιας A.Ξ.Ε. είναι υψηλότερο όσο υψηλότερη είναι η αβεβαιότητα της διεθνούς σχέσης και όσο πιο πολύπλοκη είναι η γραφειοκρατία που αφορά τους κανονισμούς. Το τελευταίο επιδρά στα κόστη υλοποίησης μιας επένδυσης, με το να αυξάνει τον χρόνο και το χρήμα που απαιτείται για την προετοιμασία της επένδυσης.

Όσο μεγαλύτερο είναι το σταθερό κόστος υλοποίησης μιας Α.Ξ.Ε. τόσο μεγαλύτερα πρέπει να είναι τα σχέδια επένδυσης προκειμένου να δημιουργήσουν κέρδος. Για αυτό, η μείωση στον μέσο όρο μεγέθους των  επενδύσεων στην διάρκεια του χρόνου, μπορεί να θεωρηθεί σαν μία ένδειξη ότι τα σταθερά κόστη μειώνονται, επιτρέποντας σε πιο μικρά projects  να είναι κερδοφόρα.

Η σημαντική επίδραση της κρίσης στην Ευρωπαϊκή αγορά πριν μερικά χρόνια, μπορεί να ώθησε κάποιες επιχειρήσεις να αναζητήσουν καλλίτερες ευκαιρίες σε άλλες αγορές πέραν της δικής τους και αποτέλεσε παράγοντα ώθησης για μικρότερες άμεσες επενδύσεις.

3.1.3 Μέθοδοι υλοποίησης άμεσων ξένων επενδύσεων

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, κάποιος επενδυτής δύναται να πραγματοποιήσει μια A.Ξ.Ε. με το να επεκτείνει την επιχείρησή του σε μια ξένη χώρα. Σαν παράδειγμα αυτού θα μπορούσε να είναι η Amazon που άνοιξε νέα έδρα στο Vancouver του Καναδά. Οι επανεπενδύσεις κερδών από διεθνείς δραστηριότητες, όπως επίσης τα ενδο-επιχειρηματικά δάνεια σε θυγατρικές του εξωτερικού, επίσης θεωρούνται A.Ξ.Ε.. Τέλος υπάρχουν πολλαπλές μέθοδοι για έναν εγχώριο επενδυτή, να αποκτήσει δικαιώματα ψήφου σε μια ξένη επιχείρηση που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα.

• Αποκτώντας μετοχές με δικαίωμα ψήφου
• Συγχωνεύσεις και εξαγορές
• Joint Ventures με ξένες εταιρείες η
• Ξεκινώντας ένα υποκατάστημα μιας εγχώριας εταιρείας σε ξένη χώρα

3.1.4. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των A.Ξ.Ε.

Οι Α.Ξ.Ε. προσφέρουν πλεονεκτήματα τόσο στον επενδυτή όσο και στην ξένη επιχείρηση υποδοχής.

Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζονται μερικά από τα πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις:

• Διαφοροποίηση αγοράς
• Φορολογικά κίνητρα
• Χαμηλότερα κόστη εργασίας
• Δασμολογικές Προτιμήσεις
• Θυγατρικές Εταιρείες

Τα παρακάτω, είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα για την χώρα υποδοχής:

• Οικονομική Ανάπτυξη
• Ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου
• Αύξηση απασχόλησης
• Πρόσβαση σε διοικητική εξειδίκευση, προσόντα και τεχνολογίες.

Τα μειονεκτήματα των Α.Ξ.Ε. περιγράφονται παρακάτω.

• Εκτοπισμός τοπικών επιχειρήσεων
• Επαναπατρισμός κερδών

Η είσοδος μεγάλων εταιρειών όπως as Walmart, Mercadona, Pingo Doce, κτλ μπορεί να διώξουν τοπικές επιχειρήσεις. Συχνά κατακρίνονται γιατί οδηγούν προς την έξοδο τοπικές επιχειρήσεις που δε μπορούν να ανταγωνιστούν τις χαμηλές τιμές τους. Στην περίπτωση επαναπατρισμού κερδών, η κύρια ένσταση είναι ότι η επιχείρηση δεν επανεπενδύει τα κέρδη στην χώρα υποδοχής. Αυτό οδηγεί σε μεγάλές διαρροές κεφαλαίων από την χώρα υποδοχής. Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλές χώρες, να έχουν κανόνες περιορισμού των Α.Ξ.Ε..